พระขุนแผน จัดว่าเป็นพิมพ์ที่นิยมสร้างกันมากในบรรดาเกจิอาจารย์ต่าง ๆ ทั้งในยุคเก่าและยุคใหม่  เหตุเพราะประสบการณ์ในเรื่องของมหาเสน่ห์ เมตตามหานิยม  ที่จะดึงดูดใจให้สาว ๆ เข้ามาหลงใหลนึกรักใคร่ได้   ซึ่งได้บอกต่อกันมาล้วนแต่เป็นที่ต้องการทั้งบรรดาหนุ่มน้อย หนุ่มใหญ่   โดยเฉพาะพระขุนแผนเคลือบกรุวัดใหญ่ชัยมงคล กับขุนแผนกรุบ้านกร่าง  ที่เชื่อมั่นได้ว่าเป็นของจริง        
     สำหรับพระขุนแผนนั้นมีด้วยกันหลายกรุ หลายเนื้อ หลายสถานที่ เช่น พบที่อยุธยา พบที่กาญจนบุรี พบที่เมืองสุพรรณบุรี และล่าสุดมีผู้พบที่วัดหนึ่งในจังหวัดนนทบุรี แต่ในครั้งนี้จะนำเสนอเฉพาะพระขุนแผนเคลือบกรุวัดใหญ่ชัยมงคล ซึ่งเป็นเนื้อผงสีขาว เคลือบด้วยน้ำยาแบบสมัยสุโขทัยอาศัยศิลปะช่างอยุธยา สร้างมาแล้วเกิน 600 ปี มีอยู่ด้วยกัน 3 พิมพ์ทรงคือพิมพ์อกใหญ่ ฐานสูง, พิมพ์อกใหญ่ ฐานเตี้ย และพิมพ์อกเล็ก หรือที่เรียกว่า "พิมพ์แขนอ่อน" ที่เคลือบด้วยสีค่อนข้างจะเหลือง และเคลือบด้วยสีเขียวอ่อนๆ   ส่วนอีกองค์เป็นพระขุนแผนกรุบ้านกร่าง ซึ่งเป็นที่นิยมกันไม่น้อย มีด้วยกันหลายพิมพ์เป็นเนื้อดินเผาสร้างขึ้นมาไม่เกิน 600 ปี  
 

                                                พระขุนแผนเคลือบวัดใหญ่ชัยมงคล

     ก่อนอื่นคงต้องย้อนกับไปถึงการสร้างพระขุนแผนเคลือบ กรุวัดใหญ่ชัยมงคล  โดยหลังจากที่สมเด็จพระนเรศวรทรงกระทำยุทธหัตถี เอาชนะพระมหาอุปราชาแห่งพม่า   ขณะนั้นพระสมเด็จพระพนรัตน์พระเถระ ซึ่งเป็นพระอาจารย์ของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช แห่งวัดป่าแก้ว รวมทั้งแม่ทัพนายกอง และบรรดาขุนหลวง พระยา สมเด็จเจ้าพระยา ข้าราชการไทยทั้งปวง พร้อมใจกันสร้างพระขุนแผนเคลือบและสร้างเจดีย์ใหญ่ ซึ่งภายหลังมีชื่อว่า "ชัยมงคล" เพื่อเป็นการเฉลิมฉลองพระเกียรติยศแค่องค์สมเด็จพระนเรศวรมหาราช



     สำหรับลักษณะของพระขุนแผนนั้นจะเป็นปางมารวิชัย  โดยประทับนั่งในซุ้มเรือนแก้วคล้ายบุษบก มีความอ่อนช้อยสวยงามเฉพาะตัว อันเป็นเอกลักษณ์เฉพาะของช่างพระขุนแผนเคลือบมีที่สังเกตคือ ต้องเป็นเนื้อดินขาวอมสีชมพูเล็กน้อยตามความเข้าใจทางวิทยาศาสตร์ ปัจจุบันน่าจะใช้ดินขาวที่มีโลหะอลูมิเนียมผสมปนอยู่ในดินที่ใช้สร้างและทาด้วยน้ำยาเคลือบด้านหน้าองค์พระอย่างเดียว ส่วนที่เกินเลยน้ำยาอาจจะลื่นไหลไปด้านหลังบ้างก็ได้ 

     ทางด้านหลังส่วนมากจะเห็นเนื้อสีขาว พระขุนแผนเคลือบมีการปิดทองก่อนลงกรุด้วย ซึ่งจะมีทั้งพิมพ์ใหญ่และพิมพ์เล็กแบบแขนอ่อน และมีพระขึ้นจากกรุวัดใหญ่ชัยมงคลไม่หักไม่ชำรุดประมาณ 200 องค์ กรุอื่นๆ อีกประมาณ 100 องค์ รวมเป็น 300 องค์ และในภายหลังยังปรากฏว่าพบพระขุนแผนเคลือบแถบจังหวัดนนทบุรีอีกด้วยเช่นกัน   พระขุนแผนเคลือบ เป็นพระยอดนิยมอันดับหนึ่งของอยุธยา  พร้อมกันนั้นยังมีพิมพ์เลียนแบบ ซึ่งเป็นของหลวงพ่ออั้น ศิษย์หลวงพ่อกลั่น วัดพระญาติการาม  โดยน้ำยาเคลือบจะสดใสกว่า ดูง่ายสบายตา ราคาไม่แพงเหมือนของกรุ แต่พุทธคุณพึ่งได้เช่นกัน 


                                        พระขุนแผนบ้านกร่าง พิมพ์ห้าเหลี่ยมอกใหญ่

     สำหรับพระขุนแผนกรุบ้านกร่างนั้นจะแตกต่างจากกรุอื่นๆ โดยเฉพาะพิมพ์ทรงแล้ว สิ่งที่แตกต่างอย่างเห็นได้ชัดก็คือ เนื้อของพระซึ่งเป็นเนื้อดินเผา กรุบ้านกร่างส่วนใหญ่พระขุนแผนจากกรุนี้เนื้อดินจะละเอียดและแห้ง ในความละเอียดของเนื้อดินจะแลเห็นก้อนแร่และว่าน ซึ่งผสมอยู่ในเนื้อค่อนข้างมาก จนทำให้แลดูเป็นเนื้อหยาบ ความเก่าและแห้งของเนื้อจะสังเกตเห็นได้จาก มีร่องรอยแร่หลุดเป็นบางแห่ง รอยแร่หลุดนี้จะเป็นหลุมเล็กๆ อยู่บนพื้นผิว นอกจากนั้นการพิจารณาพระขุนแผน กรุบ้านกร่างมักจะต้องจำจุดตายคือ รอยร่องเหลี่ยม ซึ่งมีลักษณะเป็นร่องสี่เหลี่ยมอยู่บนพื้นผิว 


                                                พระขุนแผนบ้านกร่าง พิมพ์ทรงพลใหญ่

     ส่วนใหญ่จะเกิดขึ้นด้านหลังองค์พระ ของปลอมมักจะพยายามเลียนแบบเนื้อ โดยตั้งใจทำจุดสังเกตทั้ง 2 จุดดังกล่าวนี้มากเกินไป จนดูไม่เป็นธรรมชาติ อย่างพระขุนแผน พิมพ์ซุ้มเรือนแก้ว กรุบ้านกร่าง อำเภอศรีประจันต์ จังหวัดสุพรรณบุรี เป็นพระตระกูลเดียวกับพระขุนแผนทั้งหมด เนื้อพระถ้าผิวพระหลุดหรือถลอกจะแลเห็นเม็ดแร่เม็ดทราย จึงดูเป็นพระเนื้อหยาบ ซึ่งเป็นหนึ่งในหลายๆ พิมพ์ทรงของบ้านกร่าง  ซึ่งเป็นพระศิลปะอยุธยา สร้างมาแล้วประมาณไม่เกิน 600 ปี ตามการสันนิษฐานของนักโบราณคดี 


                                               พระขุนแผนบ้านกร่าง พิม์ทรงพลเล็ก

     พระขุนแผนกรุวัดบ้านกร่าง มีหลายพิมพ์ทรง ไม่ว่าจะเป็น พิมพ์ทรงพลใหญ่จะเป็นปางมารวิชัย  ขณะที่พิมพ์ทรงพลเล็กจะมาในแบบปางสมาธิ  ,พิมพ์ห้าเหลี่ยมอกใหญ่ และพิมพ์พลายคู่  เป็นต้น ซึ่งมักจะมีขนาดและความงามไม่เท่ากัน แต่ส่วนมากจะมีความคมชัด ทางด้านพุทธคุณที่กล่าวขานกันมานั้น ต่างเชื่อกันว่าใครที่มีพระขุนแผน ไม่ว่าจะเป็นของกรุวัดใหญ่ชัยมงคล หรือกรุบ้านกร่าง  ก็จะกลายเป็นคนที่มีเสน่ห์เป็นที่ต้องตาต้องใจของสาวๆ และในเรื่องของเมตตามหานิยมก็ไม่เป็นรองใครสามารถเข้าหาผู้หลักผู้ใหญ่ได้อย่างดี  ส่งเสริมให้ก้าวหน้าในหน้าที่การงาน หรือจะทำมาค้าขายก็ซื้อง่ายขายคล่อง พร้อมกันนั้นยังคุ้มครองให้เดินทางไปไหนปลอดภัยแคล้วคลาดจากอุบัติเหตุและอันตรายทั้งปวง แถมยังอยู่ยงคงกระพันกันศาตราวุธทุกชนิด เรียกว่ามีองค์เดียวก็เพียงพอ  



     สำหรับพระขุนแผนเคลือบกรุวัดใหญ่ชัยมงคลกับขุนแผนกรุบ้านกร่างนั้น จัดว่าเป็นพระขุนแผนรุ่นเก่าระดับแถวหน้าของเมืองไทย ที่มีการสะสมกันมาเป็นเวลานานแล้ว เพราะต่างเชื่อมั่นในอำนาจแห่งพุทธคุณที่มีครบเครื่อง ซึ่งมีเรื่องเล่าจากประสบการณ์กันมาอย่างต่อเนื่อง  จนมาถึงทุกวันนี้ก็ยังเป็นพระขุนแผนที่ได้รับความนิยมอย่างมาก แต่การที่ได้มาซึ่งพระขุนแผนเคลือบกรุวัดใหญ่ชัยมงคลนั้นต้องแลกกับราคาหลักแสนขึ้นไป  ส่วนพระขุนแผนกรุบ้านกร่างดูจะถูกกว่าเยอะแค่หลักหมื่นกว่าและหามาบูชาได้ง่ายกว่า    
              
ขอบคณภาพจาก : http://thaiamulet-thaipra.com